Perspektywy i wyzwania dla integracji rynków energetycznych w regionie Morza Bałtyckiego
26 kwietnia 2017 r. odbyło się VI Forum Energetyki Konwencjonalnej i Odnawialnej w Wilnie na Litwie. Podczas Forum Hando Sutter, Prezes Zarządu Eesti Energia, największego koncernu energetycznego w krajach bałtyckich, który przygotowuje się do wejścia na polski rynek sprzedaży energii i gazu poprzez spółkę zależną Enefit, przedstawił perspektywy oraz kluczowe wyzwania dla rozwoju rynku energetycznego państw w regionie Morza Bałtyckiego.
Biorąc pod uwagę prognozowane wyzwania dla regionu, kraje bałtyckie muszą wypracować wspólne stanowisko i uzgodnić zasady handlu z państwami trzecimi spoza EOG, aby zakończyć proces integracji rynku bałtyckiego. Mając na uwadze strategiczną współpracę transgraniczną, zalecalibyśmy rządom państw bałtyckich włączenie w dyskusję również Polski i Finlandii.
Bałtycki punkt widzenia
Rozwiązaniem analogicznym do Trzeciego pakietu energetycznego w regionie Bałtyku był BEMIP. Plan zakładał utworzenie jednego, zharmonizowanego rynku energii elektrycznej o zasięgu regionalnym, który zostałby zintegrowany z rynkiem nordyckim przez system Nord Pool oraz połączenia w latach 2009–2015.
Biorąc pod uwagę plan wdrożenia BEMIP, można uznać, że w zasadzie proces integracji został ukończony. Wprowadzenie wspólnego rynku dnia następnego oraz wdrożenie zarządzania ograniczeniami (congestion management), spowodowało transformację rynku bałtyckiego w platformę handlową, na której energia elektryczna swobodnie pokonuje granice państw. Oddanie do użytku połączeń energetycznych z Finlandią, Szwecją i Polską zaowocowało integracją regionu z jeszcze większym rynkiem i zwiększyło bezpieczeństwo dostaw.
Niemniej jednak plan nie został jeszcze w pełni wprowadzony w życie. Państwa bałtyckie nie były w stanie uzgodnić wspólnego stanowiska oraz opracować wytycznych dotyczących handlu z państwami trzecimi spoza EOG, a litewski rynek energii dla gospodarstw domowych wciąż podlega regulacji.
Możliwość zwiększonego wycieku emisji
Choć Rosja podjęła decyzję o wstrzymaniu budowy elektrowni atomowej w Kaliningradzie, a litewski Sejm zajął twarde stanowisko w sprawie elektrowni atomowej w Ostrowcu, zakazując importu energii w niej wytwarzanej, w Obwodzie Kaliningradzkim wciąż budowane są nowe elektrownie oparte na technologiach konwencjonalnych, a Białoruś w dalszym ciągu buduje elektrownię atomową w Ostrowcu, przy granicy białorusko–litewskiej.
Biorąc pod uwagę, że region Kaliningradu jest już samowystarczalny pod względem energetycznym, energia wytwarzana w nowych obiektach (łącznie ok. 950 MW) ma trafić na rynek bałtycki.
Jeżeli kraje bałtyckie nie osiągną porozumienia w sprawie warunków handlu z państwami trzecimi, a powyższy scenariusz się zmaterializuje, wówczas:
- wykorzystanie istniejących elektrowni w regionie bałtyckim, wytwarzających energię w oparciu o technologie konwencjonalne, spadnie jeszcze bardziej,
- rozwijanie odnawialnych źródeł energii będzie wymagać wyższych dopłat, a wygaszanie zastępowanych elektrowni zajmie więcej czasu,
- dalsza integracja w regionie bałtyckim z polskim systemem energetycznym może natrafić na niespodziewane trudności.